Augustinus moest in 354 nog geboren worden, maar al ruim 100 jaar eerder had bisschop Valentinus door wat voor een bijzonder geschenk het is dat wij mensen kunnen liefhebben. De Romeinen in zijn tijd hadden daarvoor zelfs een extra god, namelijk Amor de god van de liefde. Met zijn pijlen trof hij mensen midden in het hart en dan werd je hopeloos verliefd. Dat met die pijlen hadden de Romeinen afgekeken bij god Eros van de oude Grieken. Maar ook bij de oude Germanen zorgde Sjöfn, een nichtje van oppergod Odin, ervoor dat de gedachten van de mensen zich richtten op de liefde.

Kortom, altijd al hadden de mensen door dat de liefde van boven komt. In de liefde raken we aan wat er meer is tussen hemel en aarde. Wij zeggen weleens ‘liefde maakt blind’, maar wie de liefde reduceert tot hormonen alleen, die is pas echt blind. In het christendom hebben we daarom niet slechts een engel van de liefde of een ondergod van de liefde, nee in het christendom is de liefde God zelf. En dat wij kunnen liefhebben en dat we liefde kunnen ervaren, daarin kijk je God direct in de ogen.

Daarom zegt Augustinus: je kan natuurlijk zeggen ‘ik zie God niet’ – Daar zou ik tegenover willen stellen dat je nooit kunt zeggen: ‘ik zie de méns niet’. Heb de mens dus lief, want als u w broeder of zuster die u ziet bemint, dan ziet u tegelijk God.

Elke keer dat Valentinus in zijn bloementuin aan het werk was en verliefde stellen zag langskomen, was hij dankbaar, omdat hij God mocht zien. En uit dankbaarheid gaf hij hen een bloem mee.

Het was de tijd van de christenvervolging. En hoewel god Amor bij de christenen promotie had gedaan en met God zelf versmolt, moesten de Romeinen van de christenen niets hebben. Nu kwamen er ook stellen bij Valentinus waar de één christen was en de ander in de Romeinse goden geloofde. Maar in hun liefde zag Valentinus God zo mogelijk nog beter. En hij trouwde veel van die ‘gemengde’ stellen ook al was een huwelijk met een christen verboden.

Hij werd opgepakt en ter dood veroordeeld. Nu was er een cipier die een blind dochtertje had. Hij dacht dat een man die in de liefde zelfs God kon zien zijn dochtertje wellicht kon genezen. Valentinus probeerde ook om medicijnen te regelen, maar dat mocht niet baten. Ondertussen kwam echter de dag van de terechtstelling dichterbij. De cipier deed er alles aan om die dag nog uit te stellen, maar dat hielp niet. Valentinus werd onthoofd.

Enkele dagen later bleek dat Valentinus nog voor zijn dood een brief aan het dochtertje op de post had gedaan. De brief werd bezorgd, en daarop stond: ‘Van je Valentijn’. Toen het meisje die brief opende viel er een bloem uit. En meteen kon het meisje weer zien.

We zeggen weleens: ‘liefde maakt blind’, maar niets is minder waar. We zien juist meer dan wat onze ogen kunnen zien. We zien wie de ander echt is. We kijken achter de buitenkant, achter de mooie kleren en achter hoe flitsend en meeslepend de ander zich voordoet. We kijken in de ziel, in het hart. En het is alsof we daar doorheen ook God kunnen zien.

En hoe mooi is het als jij in liefde gezien wordt. Als de ander je door en door kent en doorgrondt. Als de ander soms beter weet hoe het met je gaat dan jijzelf. Als je gezien wordt zoals je ten diepste bent, met al je geheimen en met al je verlangens, met alles waar je goed in bent en met alles wat de ander met de mantel der liefde toedekt. Kortom als je gezien wordt zoals God ‘jouw nieren vormde’, zoals God jou ‘weefde in de buik van je moeder’, zoals je door God gemaakt en bedoeld bent.

In de liefde zien we God zelf. Daarom geeft Augustinus ons de meest eenvoudige leefregel mee: ‘Bemin en doe dan wat je wilt.’ Zwijg uit liefde, schreeuw uit liefde, maak ruzie uit liefde, vergeef uit liefde … want uit de liefde kan alleen het goede voortkomen.

Misschien moeten we elkaar vaker een briefje ‘van je Valentijn’ sturen, zodat we weer beter kunnen zien. Of je dat op papier doet of mondeling, stuur eens vaker zo’n briefje ook als je elkaar al een eeuwigheid bemint. Stuur in gedachten zo’n briefje aan je liefde die er wellicht niet meer is. En schrijf in je hart zo’n briefje aan de liefde die je nog hoopt te ontmoeten.

Dan kan je weer beter zien, zoals het dochtertje van de cipier. Dan sta je weer meer open voor elkaar. Dan zie je weer meer ruimte voor God in deze wereld. Bemin, en doe dan wat je wilt. Van je Valentijn.

Ekkehard Muth, 16 februari 2025