Johannes 14, 23-29 Handelingen 15, 1-2; 22-29
Hoe kijk je tegen je leven aan? Leef je vanuit ‘zo is het nu eenmaal’ en ‘zo is het altijd geweest’, of leef je vanuit de toekomst, vanuit je verlangen.
Als je ouder wordt en ziek bent, dan zul je je er vaak bij neer moeten leggen dat het misschien nooit meer echt beter wordt, en moet je kijken hoe je ermee kunt dealen. Maar soms merk je dan dat je ondanks je beperkingen hele andere dingen ontdekt die het leven waardevol maken. Je houdt moed en ondanks de achteruitgang leef je toch met toekomst.
Of je zit in een moeilijke fase van je huwelijk. Je kijkt wellicht terug op de liefde die jullie ooit voor elkaar voelden. En misschien lukt het jullie om te ontdekken dat de liefde er nog steeds ergens is. Je denkt eraan om het uit te maken, maar dan komt toch weer het verlangen om de hoek kijken dat jullie wellicht weer een goede toekomst mogen hebben.
We zitten dicht bij een oorlog en toch gaan onze gedachten uit naar de wederopbouw, zowel van het land alsook van de betrekkingen. Misschien heb je meegedaan aan de brievenactie van onze amnestygroep, en heb je brieven op de post gedaan omdat je hoopt op een toekomst van gerechtigheid en vrijheid. Afgelopen zondag werd Titus Brandsma heiligverklaard, niet omdat hij zich neergelegd heeft bij zo is het nu eenmaal, maar omdat hij bleef uitkijken naar een nieuw leven.
En als je gelovig bent dan blijf je sowieso nooit hangen in ‘zo is het nu eenmaal’ en ‘zo is het altijd geweest’. Als je gelovig bent, dan betrek je altijd ook de toekomst bij je leven. Je leeft met het verlangen, desnoods met een verlangen naar het hiernamaals, maar vooral met het verlangen dat een wereld naar Gods zin in het hier en nu al werkelijkheid moge worden.
In onze evangelielezing stelt Jezus ons de Geest in vooruitzicht. In de grote afscheidsrede van hem, waarin hij aankondigt dat hij gaat sterven en dat hij terugkeert naar de Vader zegt hij, dat we ons niet neer moeten leggen bij de dood. We moeten ons niet neerleggen bij ‘zie je wel, het loopt toch allemaal op niks uit’. Nee, jouw leven is juist ook verbonden met de toekomst. Je leeft juist ook vanuit wat je beloofd is. ‘Maak je niet ongerust en verlies de moed niet’, zegt Jezus, jullie zullen de heilige Geest ontvangen.
Huub Oosterhuis beschrijft de Geest met ‘God in mensen’. Door de geest heb je deel aan God en daarmee heb je ook deel aan zijn toekomst. Leef dus vanuit die toekomst.
En in onze eerste lezing uit Handelingen lezen we hoe dat meteen misgaat. Het christendom is nog geen kerk geworden of we krijgen al bericht over het eerste conflict, namelijk: leven we vanuit zo is het nu eenmaal en zo is het altijd geweest, of leven we vanuit de toekomst? Een groepje conservatievelingen trekt rond en preekt dat ook de christenen zich moeten houden aan de aloude regels. Mannen, die geen joden waren moeten zich alsnog laten besnijden, en we moeten ons houden aan de joodse spijswetten. Want zo is het nu eenmaal en zo is het altijd geweest.
Is dat zo? Men besluit om naar Jeruzalem te gaan om de kwestie voor te leggen aan de leerlingen die Jezus zelf nog meegemaakt hadden. Daar vallen ze uit alle wolken, want de conservatievelingen hadden beweerd dat zij juist namens, zeg maar ‘de leiding’ spraken. Er wordt een officiële brief opgesteld, ‘van de apostelen en oudsten aan hun broeders en zusters in Antiochië, Syrië, Cilicië’: ‘We leggen u geen andere verplichtingen op dan wat strikt noodzakelijk is: onthoudt u van offervlees, van bloed en van ontucht.’ Meer is niet nodig, Het ga u goed.
Wat zouden we toch willen dat we vanuit Utrecht of vanuit Rome zulke brieven kregen. Leef vanuit de toekomst, laat je niet beperken door oude regels, laat de boodschap niet stollen in starre institutionele kaders. Maar ga met vertrouwen op weg en kijk telkens weer opnieuw hoe de geest gestalte kan krijgen. Zie hoe je het beste kunt meewerken zodat de toekomst van God in het hier en nu al werkelijkheid kan worden.
Afgelopen zondag heeft Margreeth verteld dat onze eigen pogingen om vernieuwend kerk te zijn gehonoreerd worden en dat de Protestantse Kerk ons als oecumenische pioniersplek drie jaar lang gaat ondersteunen. – Dat is niet om ons op de borst te kloppen, maar om ons steeds weer te bepalen bij ons verlangen.
En ons verlangen is niet: zo is het nu eenmaal en zo is het altijd geweest. Ons verlangen grijpt altijd naar de toekomst. Dat we leven vanuit die toekomst. Dat de geest waarin we deel hebben aan God, dat de geest waarin we deelhebben aan zijn toekomst nu al voet kan vatten.
Een overweging eindigt vaak met de woorden: ‘zo moge het zijn’. Dat we dus niet lieven vanuit zo is het nu eenmaal en zo is het altijd geweest. Maar dat we leven vanuit ‘zo moge het zijn.’
Ekkehard Muth, 22 mei 2022
