Marcus 13, 33-37
Jesaja 63, 16b-17;19b; 64,3b-8
Wees waakzaam. Zijn wij bij de verkiezingen waakzaam geweest? Zien wij onkreukbare mensen? In een tijd dat ons land dreigt de nacht in te gaan, steken we hier een lichtje aan. In een tijd dat mensen die ons vertrouwen hebben gekregen en die bij de onderhandelingen over mogelijke coalities hun verantwoordelijkheid opofferen in ruil voor macht, verlangen wij ernaar dat we mensen mogen zijn ‘met licht geladen’.
De profeet Jesaja, eigenlijk was het een hele school van profeten, maar voor het gemak noemen we hen allemaal Jesaja; de profeet Jesaja legt de vinger op de zere plek. Het volk Israël is in ballingschap. De mensen die dachten dat zij het volk van God waren, dus ‘mensen onkreukbaar, met licht geladen’, in het land waar zij veertig jaar door de woestijn naartoe onderweg waren – nu zijn zij weggevoerd uit dat land. Ze zitten in ballingschap en worden gekoeioneerd door mensen die god noch gebod vrezen. En degenen die thuis achter zijn gebleven worden onder de knoet gehouden door de bezetters.
En nu vraagt Jesaja: zijn wij waakzaam geweest? onkreukbaar? met licht geladen? Hoe heeft het toch zover kunnen komen! ‘Waarom liet U ons afdwalen van uw wegen?’ Maar nee: ‘U hebt ons moedeloos gemaakt en ons overgeleverd aan ons eigen wangedrag.’ Waar is toch onze onkreukbaarheid gebleven? Onze idealen, ons streven naar uw land van melk en honing. Hebben we dat allemaal verkwanseld in ruil voor kleine voordeeltjes en voor macht? En waar is toch in ons de ‘mens met licht geladen’ gebleven? Jesaja zegt: ‘Er is niemand die uw naam aanroept, die zich ertoe zet uw hand te grijpen.’ – Het lijkt wel een analyse van onze tijd.
En toch steken we vandaag het eerste lichtje aan. En zoals Jesaja zeggen we: ‘zie ons aan: we zijn toch uw volk?’ ‘We zijn de klei, door U gevormd, we zijn het werk van uw handen.’ Mensen met licht geladen, ook al komt dat licht niet altijd evengoed uit de verf.
Augustinus heeft hier zelfs zijn hele mensbeeld op gestoeld. Wij zijn de klei. Zoals je in een bord of in een kan de afdruk van de hand van de pottenbakker kunt herkennen, zo kan je in de mens de hand van God zien. – Als je, zoals Israël, aan de grond zit, dan besef je pas echt wie je bent en hoe je bedoeld bent. Opeens zie je weer de ribbels van de hand van de pottenbakker die jou gevormd heeft.
En toen Augustinus op zijn zoektocht naar God helemaal vastgelopen was omdat al die feesten en partijen hem maar niet het geluk konden brengen waar hij naar op zoek was. Toen hij helemaal aan de grond zat omdat hij weggevoerd was van zichzelf, zeg maar in ballingschap buiten zichzelf, toen ontdekte hij: ‘Ik zocht u buiten, maar u was in mij.’ Al die tijd zat u met uw licht in mij, ik was met licht geladen. Maar u trof mij slapend aan. Mijn verstand op nul, en mijn ogen dicht.
En inderdaad zegt Augustinus: je kan je hele leven slapend doorbrengen, met de ogen dicht, en niet zien dat je met licht geladen bent. Je kan je hele leven in ballingschap doorbrengen, weggevoerd van jezelf, zonder waakzaam te zijn en met alle winden meewaaien. – Maar dan nog ben je met licht geladen, dan nog ben je bedoeld om onkreukbaar te gaan voor dat licht.
Daarom gaan we in de adventstijd op weg naar dit licht. We steken vandaag het eerste kaarsje aan. Het is nog klein, maar het opent ons de ogen om weer te zien dat we mensen zijn met licht geladen. En het licht wordt steeds meer totdat we zo met licht geladen zijn dat het op springen staat om de hele wereld te vervullen.
En ondertussen zijn we waakzaam. Iedereen mag zien dat het licht brandt. De donkere krachten hoeven het niet eens te proberen, wij slapen niet. Onkreukbaar waken we erover dat het licht kan stralen. In Den Haag wordt onderhandeld over coalities. Misschien moeten wij een heel andere coalitie smeden, een coalitie met alle mensen met licht geladen. Of zij nu een hoofddoek dragen of een keppeltje, of zij nu christelijk-kerkelijk zijn of dat zij het licht op een andere manier laten schijnen, of zij witte Nederlanders zijn of dat zij hun licht van ver weg hier naartoe brengen. Een coalitie van de waakzamen.
Dat we zo op weg mogen gaan naar het licht, mensen onkreukbaar, met licht geladen. Het eerste lichtje brandt al.
Ekkehard Muth, 3 december 2023
