Lucas 19, 1-10
Wijsheid 11, 23-12, 2 2022
Komende zaterdag presenteert de uitgeverij BerneMedia samen met Stadsklooster Mariken de nieuwe vertaling van Chris Dijkhuis van ‘De Civitate Dei’ – De Stad Gods van Augustinus. Het is een lijvig boek en te zwaar voor zomaar op je nachtkastje. Maar Chris heeft een list bedacht: Hij heeft er een brevier van gemaakt, een soort kalender, zodat je in twee jaar tijd elke dag een klein stukje tot je kunt nemen. En voor de passages die je niet op deze manier in hapklare brokken kunt hakken, daar heeft hij gewoon samenvattingen van gemaakt die lezen als een trein. – Zo kan je ook als gewoon mens op weg gaan naar De Stad Gods.
Zacheüs gaat ook op weg naar de stad Gods. Hij heeft het zelf nog niet helemaal door, maar als je toch in een boom klimt, dan is er toch iets in je wat je op een bijzondere manier drijft. – Augustinus zegt daarover: ‘Draagt niet iedereen een diepte in zich, zo ondoorgrondelijk dat die zelfs voor hemzelf verborgen blijft?’
Dan bedoelt hij het hart, waarin we de Schepper ervan kunnen herkennen. Diep van binnen, diep in je hart, is al een stukje van de stad van God aangelegd. Alleen zo ondoorgrondelijk dat die zelfs voor jezelf verborgen blijft. Augustinus heeft er al een half leven op zitten voor dat hij beseft: ‘Ik zocht U buiten, maar U zat in mij.’ Maar eigenlijk bereik je de stad nooit helemaal. Je kan er af en toe een glimp van opvangen, en vaak onttrekt de stad zich weer aan je zicht. Maar soms kan het gebeuren dat je gepakt en gedreven wordt, en dan klim je opeens in een boom.
Ook de tollenaar blijkt door God gemaakt. En, zoals het in onze eerste lezing wordt gezegd: ‘niets van wat U gemaakt hebt is U te min; U zou het niet eens gemaakt hebben. In alles woont uw onvergankelijke geest.’ Daarom kan ook Jezus zeggen: ‘ook deze man is een zoon van Abraham.’ – Zacheüs heeft het nog niet door, maar dat is het wat hem uiteindelijk in de boom laat klimmen.
Komende woensdag op Allerzielen herdenken we onze overledenen. En we staan ook stil bij al het andere gemis wat je ervaren hebt. Inderdaad is ‘de gang van het gemis’, zoals we het genoemd hebben, vaak een hele klim. En vaak ben je misschien verrast dat het je toch lukt. Dan blijk je toch weer verder te kunnen. Of je stelt verwonderd vast dat je ondanks je ziekte toch levenskwaliteit kunt ervaren. Misschien heb je een slechte start gemaakt, maar toch is er iets in je wat je de goede kant opstuurt. – Misschien zeg je dan: ’U was in mij’. Opeens proef je een diepte die tot nu toe voor jezelf ondoorgrondelijk was, en krijg je een vermoeden van de stad Gods. En dat verlangen houdt je gaande.
Dit verlangen doet ook Zacheüs in de boom klimmen. Niemand had gedacht dat het er ooit nog van zou komen. De tollenaars, dat waren tot ver in de middeleeuwen de Poetin’s van de samenleving. Als je met je handelswaar een brug moest passeren of een stadspoort, was je soms meer geld kwijt aan de tollenaars dan dat je met je handel kon verdienen. Op die manier werd de hele samenleving gegijzeld. De prijzen gingen omhoog totdat niemand meer iets kocht. Dan kwam de handel stil te liggen, en daarmee ook de uitwisseling van nieuws en nieuwe ideeën. De tollenaars konden de hele samenleving ontwrichten. En nu klimt deze tollenaar in de boom en Jezus besteedt nog aandacht aan hem ook: ‘Zacheüs, kom vlug naar beneden, want vandaag moet ik in uw huis verblijven.’
En daar gebeurt met Zacheüs dat wat we ook bij de Poetin’s, Xi’s en Erdogan’s van deze wereld zouden willen zien gebeuren: Zacheüs vindt zijn ‘zoon-van Abraham-zijn’ terug. Zacheüs ontwaart de ondoorgrondelijke diepte, hij beseft dat hij niet gemaakt zou zijn als God hem niet had willen maken, hij keert terug naar zijn hart en vangt daar een glimp op van de stad Gods.
Hij zal alles viervoudig terugbetalen, en meer nog, hij zal de helft van zijn bezittingen aan de armen geven. Als Zacheüs voorzitter was van de Fifa zou hij alle arbeiders van Qatar en alle nabestaanden viervoudig vergoeden. Als hij een van de dictators was zou hij onmiddellijk vrede sluiten, de gevangenen vrijlaten, en de schade die hij aangericht heeft ruimschoots vergoeden.
Hoe zou het toch zijn wanneer Jezus dan kon zeggen: ’Vandaag is dit huis redding ten deel gevallen’, want ook jij bent een zoon van Abraham; ook jij bent een dochter van Abraham, en jij, en jij ook…
Het is een absolute aanrader om het boek van Chris Dijkhuis lezen, maar met of zonder dat boek moet je gewoon toegeven aan je eigen verlangen. Dat we zo op weg mogen blijven naar ons hart, naar de stad Gods.
Ekkehard Muth, 30 oktober 2022
