Dit jaar bestaat de kerststal 800 jaar. In 1223 kreeg de heilige Franciscus van de paus toestemming om in Greccio rondom zijn kluizenaarscel het kerstfeest te vieren met een levende kerststal. En sindsdien is het hele dorp iets ten zuiden van Assisi in de ban van dit gebeuren, iedereen doet mee. En dit jaar wordt er op een bijzonder uitbundige manier stilgestaan bij hoe Franciscus precies 800 jaar geleden het kerstverhaal tastbaar maakte.

Ze doen dat in Greccio trouwens niet omdat het zo romantisch is, zo hartverwarmend en vertederend. Nee, zeggen ze, ‘Franciscus heeft ons met de kerststal een verhaal gegeven, een identiteit.’

Waarschijnlijk heb je thuis ook een kerststal met daarin Maria en Josef, met herders en schaapjes, os en ezel, misschien zijn zelfs de drie koningen al gearriveerd, en in het midden het kind. En misschien voel je dat het kerstverhaal ook jou op een diepere laag raakt. Het brengt je terug naar jouw verhaal, naar jouw identiteit. Dat het je terugbrengt naar waar je vandaan komt. Het wijst vooruit naar je bestemming. En het verbindt je met waar je in je leven hoort. – Het is dus niet alleen een sentimenteel en romantisch verhaal, nee op een diepere laag vertelt het het oerverhaal van jezelf. Het is het narratief van je leven.

Narratief is een beetje een duur woord. Het komt van het Latijnse ‘narrare’ – vertellen. En met narratief bedoelen we de vertelling, het verhaal wat we onbewust met ons meedragen en wat ons hele leven, denken en handelen bepaalt.

Dus het gaat niet om bijvoorbeeld: Ik sta bij de kassa altijd in de verkeerde rij, zie je wel, mij moeten ze altijd hebben, ik ben een minkukel. Maar het gaat om veel dieper liggende verhalen.

We leven bijvoorbeeld al jaren met het narratief van de marktwerking: dat we alleen maar de juiste financiële prikkels hoeven in te zetten en dan komt het goed.

Bij de verkiezingen hoorden we het narratief van eigen volk eerst: er zijn teveel vluchtelingen en migranten, ze pikken onze woningen in, zonder hen zou het veel beter met ons gaan.

Rusland leeft in het narratief van het grootrussische tsarenrijk waar iedereen gelovig is en hetero, en waar men ten strijde trekt tegen de verwerpelijke moraal van het westen.

Israëliërs en Palestijnen zitten al sinds duizenden van jaren vast in het narratief dat er met elkaar niet te leven valt. Dit narratief is zelfs terecht gekomen in het Oude Testament.

Ons narratief, ons oerverhaal vertelt ons waar we vandaan komen, wat onze bestemming is en waar we in het hier en nu thuis horen. Daarom zeggen ze in Greccio: ‘De kerststal is nou net iets wat de huidige tijd goed kan gebruiken.’

Waar kom ik vandaan? In ons kerstverhaal-narratief komt de engel Gabriël bij Maria:’Luister, je zult zwanger worden.’ – ‘Hoe zal dat gebeuren? Ik heb immers nog nooit gemeenschap met een man gehad.’ – Nee, je bent ook niet alleen een biologisch product, je bent ook kind van God. Natuurlijk kom je voort uit een biologische verbintenis. En als het goed is is je narratief dat je voortgekomen bent uit liefde. En de liefde is een spoor van God. Maar hoe dan ook, je narratief is dat je van God komt.

Wat is mijn bestemming? In ons kerstverhaal-narratief gaan Maria en Josef op weg naar Bethlehem. De reden is dat Josef daar vandaan komt en dat de Romeinen de mensen in hun geboorteplaatsen willen registreren. Maar Bethlehem is niet alleen de geboorteplaats van Jozef, het is vooral de stad van David. Die legendarische koning onder wiens bewind de mensen al bijna leefden als in het koninkrijk van God. Onder David beleefde je de hemel op aarde. – Dat is dus de bestemming: De hemel, of zoals we in de kerk zeggen: het koninkrijk van God, of zoals de engelen verkondigen: redding, grote vreugde, vrede op aarde, stralend licht en hemelse engelenmuziek. Dat is de bestemming van Jezus, en dat is dus ook jouw bestemming.

Ons kerstverhaal-narratief, het brengt je terug naar waar je vandaan komt. Het wijst vooruit naar je bestemming. En het verbindt je met waar je in je leven hoort.

Waar hoor ik in het leven? Ons kerstverhaal-narratief levert opvallend genoeg juist geen geografisch thuis, alleen een stal. Maria en Josef gingen op weg, de herders gaan op weg, en ergens ver weg zijn ondertussen ook drie koningen op weg gegaan. Maar de engelen noemen een heel ander thuis. Ze zeggen over Jezus: ‘hij is de messias, de Heer.’ Dus God is ook op weg gegaan, in dat kindje is God mens geworden. – Dat is je thuis, dat je thuisgeeft aan God, en dat je thuis bent bij hem. Waar je ook bent. Dat God in jou mens wordt, dat hij in jou handen en voeten krijgt. En ook dat God je verhaal wordt, je narratief waaruit je leeft.

Tussen alle narratieven die we te horen krijgen laten we in deze kerstnacht / op deze kerstmorgen terugkeren naar ons kerstverhaal-narratief. Laten we het meer zijn dan alleen een romantisch en een beetje een sentimenteel verhaal. De Heilige Franciscus heeft dat goed gezien. Laten we net als het hele dorp Greccio meedoen in de levende kerststal. Je komt bij God vandaan, en God is ook je bestemming. En ondertussen wordt God in jou mens. Laat dát jouw narratief zijn, het verhaal van je leven.

De engelen zingen en musiceren dat het op de hele aarde en in de hele hemel te horen is. En de herders keren jubelend en dansend terug. En wij? – Zalig kerstmis.

Ekkehard Muth, 24 december 2023