Lucas 1, 39-56
Openbaring 11, 19a; 12, 1-6a; 10ab
Mariahemelvaart
Sommige mensen gebruiken geestverruimende middelen, maar wij hebben vanochtend twee geestverruimende lezingen. Verhalen waar we geen touw aan vast kunnen knopen, maar waarvan we toch voelen dat zij waar zijn.
Onze eerste lezing uit Openbaring vertelt een archaïsch oerverhaal van een kosmische vrouw, staande op de maan en bekleed met de zon en een krans van sterren om haar hoofd, die het uitschreeuwt in haar barensnood en die tussen alle sterrenstelsels een kind baart. Het kind wat al het goede en al het goddelijke in zich verenigt, en daarmee alle levenskracht.
Één van de dorpjes waar ik in mijn beginjaren dominee ben geweest was het geboortedorpje van Hildegard von Bingen. Zij werd in 1098 geboren en haar hele leven lang zag zij zulke beelden en voorstellingen die haar geest te boven gingen. Daarbij zag ze ook de zogenaamde kosmos-mens. Een mensachtig figuur waarin alle sterrenstelsels, de aarde, zon en maan met elkaar verbonden zijn zoals de organen en ledematen van een mens.
Zou dat wellicht het kind kunnen zijn van de kosmische vrouw uit onze eerste lezing? Alle levenskracht, en goedheid, al het goede en goddelijke, alles waarvoor het zich loont om te leven. En wij mensen zijn dan beeld en gelijkenis van dit kind en we hebben tegelijkertijd deel aan deze mens die ons individuele bestaan overstijgt.
Je moet even je geest een beetje de ruimte geven: Maria als kosmische oervrouw, moeder van het heelal, moeder van de mensen en moeder van God.
Zoals onze lezing uit Openbaringen vertelt van zeg maar het oerbegin, zo zingt Maria in ons evangelie het lied van de toekomst. Heersers worden van hun troon gestoten, wie gering is krijgt aanzien, wie honger heeft wordt overladen met gaven, en rijken worden met lege handen weggestuurd. Barmhartigheid en gerechtigheid alom. Het volk Israël, dus de mensen aan zich, worden weer in ere hersteld. En voortaan zullen zij opnieuw drager zijn van alle levenskracht en van al het goede. Zij zullen leven als aardse afbeelding van de kosmos-mens, zij zullen weer worden wie zij zijn, namelijk beeld en gelijkenis van God.
Geestverruimende kost dus vandaag dat we Mariahemelvaart vieren. We denken terug en zien Maria als het oerbegin, en Maria kijkt met ons vooruit naar de vervulling en voltooiing. – Dan is het goed dat Maria van Goede Raad ondertussen in het hier en nu met ons meegaat. Ja, en het kan niet anders dan dat ook dit een geestverruimend gebeuren is. Net als onze lezingen vraagt de bijzondere geschiedenis van Maria van Goede Raad van onze geest namelijk enige rek:
Volgens de legende was haar beeltenis eerst in Scutari in Albanië. Maar toen de Turken kwamen en het christelijke geloof verdrongen werd, wordt verteld dat twee mannen in 1467 zagen hoe de beeltenis door twee engelen van de muur werd afgenomen en door de lucht naar Italië vervoerd. De mannen volgden dezelfde route als de engelen en liepen droogvoets de zee over. – Afgelopen zondag hadden we het nog over Petrus die over het water liep – Ze kwamen naar Genazzano naar de kerk die sinds 1356 door de augustijnen bediend werd. Daar, zo wordt verteld klonk tijdens de vespers op 25 april opeens hemelse muziek. Er daalde een wolk neer, en toen de wolk weer oploste verscheen het beeld uit Scutari op de muur van de Augustijnenkerk in Genazzano. – Sindsdien wordt ieder jaar op 26 april in de Orde der Augustijnen het feest gevierd van Maria van Goede Raad.
‘Trek steeds verder’ zal Maria gedacht hebben, en met wie kon zij dan beter in zee gaan dan met de volgers van Augustinus die alsmaar roept: ‘trek steeds verder’ zodat je steeds dichter bij God komt. Zodat je steeds meer wordt wie je bent: kind van de moeder van alle mensen en de moeder van God.
Natuurlijk heeft nooit een mens geloofd dat het zo allemaal waargebeurd is. Maar van begin af aan hebben mensen ervaren dat Maria wel met ons meetrekt. De kerk van de Augustijnen in Genazzano werd dan ook binnen de kortste keren een druk bezochte bedevaartsplaats. In 1744 stelde paus Benedictus XIV 26 april vast als feestdag van Onze Lieve Vrouw van Goede Raad. En paus Pius XII stelde zijn pontificaat onder haar patronaat. Het Tweede Vaticaanse Concilie schrapte haar feestdag weliswaar weer uit de Romeinse kalender, maar de augustijnen blijven haar in ere houden.
En zo gaat Maria van Goede Raad ook met ons mee. Toen wij uit de Boskapel verhuisden kwam zij tot ons, weliswaar niet op een wonderbaarlijke manier, maar toch door de vooruitziende blik van de augustijnen in Eindhoven, die zagen dat we haar begeleiding wel nodig zouden hebben. En kort geleden “verscheen” zij dankzij Ruud en een stevige schroef aan de muur hier in de kerk van de Goede Herder.
Zo vieren we vandaag weliswaar Mariahemelvaart. We kijken terug naar Maria als hemels oerbegin, Maria als moeder van al wat leeft, moeder van God en mensen. En we kijken vooruit naar Maria die opgenomen in de hemel samen met ons uitziet naar dat onze aarde steeds meer doordrongen wordt van de hemel. – Maar ondertussen vieren we eigenlijk dat Maria in het hier en nu gewoon met ons meegaat.
Het hoeft niet altijd zo wonderbaarlijk als in Genazzano, maar dat zij ons blijft verschijnen. Dat zij ons verbindt met onze hemelse oorsprong, en dat zij ons richt op waar de hemel ons aardse leven steeds weer doordringt. – Dat we kind mogen zijn van haar, de moeder van alle mensen en de moeder van God.
Ekkehard Muth, 20 augustus 2023
