De wapens van het lam

Lezing: Jesaja, 49, 3. 5-6.
Evangelie: Johannes 1, 29-34

Afgelopen oudjaar: opnieuw geweld tegen hulpverleners, talrijke incidenten door gevaarlijk vuurwerk — we hebben de beelden gezien op de TV…… Pure hufterigheid en anarchie; je verstand staat er bij stil. Geweld speelt zich ook af tijdens en na voetbalwedstrijden of tijdens de stapavonden. Maar denk ook aan andere verschijningsvormen, zoals verbaal geweld door telefoon, in trein en bus, in winkel en spreekkamer. Of dreigementen en pesterijen die je ontvangt op je smartphone. Je hoort steeds meer over jongeren die zó aan de schandpaal worden genageld, dat ze er onder doorgaan. Hoe moeten we daar als samenleving op reageren?

In Amerika bestaat er al lang een vrije wapenhandel, en bij ons zie je de samenleving soms verharden: we wapenen ons met achterdocht of blaffen elkaar als honden af. Natuurlijk we moeten onze weerloosheid ook bewapenen met oplettendheid en veiligheidsmaatregelen, en terecht worden de wetten om ons te beschermen aangescherpt. Maar tegelijk waarschuwen we elkaar ook voor verharding. We willen niet wonen in een samenleving waarin niemand elkaar meer vertrouwt, zoals in dictaturen en oorlogsgebieden. Achter de roep om een sterke man, die met ijzeren vuist orde op zaken stelt en mensen tegen elkaar uitspeelt, zetten wij grote vraagtekens. De kerstboodschap klinkt nog na in onze oren, over een almachtige God die neerdaalt in de gestalte van een weerloos kind. Het kind van Bethlehem dat ons aankijkt en ontwapent…. Net zoals alle kinderen ons doen beseffen dat wij er niet zijn om te haten en te doden, maar om te beschermen en kansen te geven.

Waarvoor ben jij in de wieg gelegd? Daar in de stal in Bethlehem weten ze het maar al te goed. Buiten op het veld, midden in de nacht gaat opeens de hemel open en de engelen komen opgetogen naar beneden om de herders wakker te maken: goed nieuws! grote vreugde! een redder is geboren! de messias! Ga snel op weg en zie het kind in de kribbe liggen! En opeens is de hele lucht vervuld van engelen die luid zingen en musiceren, je komt ogen en oren tekort.

De herders rennen hals over kop naar Bethlehem, en ze zijn de stal nog niet binnen of de woorden buitelen over elkaar heen. Ze zien het kind en vertellen wat ze van de engelen gehoord hebben: Jullie kind is ervoor in de wieg gelegd om de redder te worden, de messias, alle wereld zal zich verheugen!

Jesaja, 7, 0-14 , Mattheus 1, 18-24

De meesten van ons kennen wel het verhaal van Franciscus van Assisi, een van de grootste heiligen die de geschiedenis kent. Hij was het kind van welgestelde ouders en werd geboren in een groot patriciërshuis. Hij zelf leefde ook in luxe. Maar op een gegeven moment werd hij geraakt door het Evangelie van Jezus Christus. ‘Verkoop alles wat je bezit, en kom dan om mij te volgen’. Toen zag hij dat er niks klopte in de Kerk, die pretendeerde het voortlevende lichaam van Christus te zijn, maar zelf een rijke instelling was geworden. Haar dienaren leefden in rijkdom en de paus werd omgeven door een hofhouding.

Franciscus verkocht alles wat hij bezat en met een armoedebeweging begon hij een nieuwe navolging van Christus. Vele jaren na zijn dood werden er allerlei legendarische trekjes aan zijn levensverhaal toegevoegd. Zo zou hij geboren zijn in een stal; aldus wilde men benadrukken hoezeer hij door eenvoud en armoe op Jezus leek. Wat dat latere verhaal vertelt, is dus niet waar gebeurd, maar je zou het wel waar kunnen noemen: het vertelt namelijk heel goed wat die Franciscus voor iemand is geweest.

Veel exegeten zeggen dat we het Evangelie-fragment van vandaag ook zo mogen lezen. Niet allemaal waar gebeurd, maar wel de waarheid. Als Maria overschaduwd wordt door de H. Geest en daardoor zwanger wordt, willen gelovigen daarmee uitdrukking geven aan de waarheid dat haar kind een kind van God is, bezield door Gods Geest.

Matteüs 11, 2-11, Jesaja 35, 1-10 3e advent

Waar staan we nu? Vandaag op zondag ‘Gaudete’, zondag ‘verheugt u’, op de zondag dus op de helft van de adventstijd maken we even pas op de plaats. Waar staan we nu? Welke weg hebben we al afgelegd, en welke weg moeten we nog gaan? En nog belangrijker: het derde lichtje brandt, we kijken ook of we niet aan de horizon al het licht kunnen zien.

Toen Johannes de Doper actief was vroegen veel mensen zich af: is hij misschien wel degene die komen zou? Nee, zei Johannes dan, ‘na mij komt iemand, die meer vermag dan ik, ik ben zelfs niet goed genoeg om zijn sandalen voor hem te dragen.’ Of liturgisch gezegd: Ik ben slechts de zeg maar ‘zondag gaudete’, ik ben hooguit een matte weerspiegeling van het licht wat nog moet komen. Ik stel alleen maar de vraag: waar staan we nu?

We hebben een lange weg afgelegd, we hebben ons laten voeden door het visioen zoals het ons beloofd is en zoals Jesaja dat ook vandaag weer in onze eerste lezing verwoord heeft. ‘De woestijn zal zich verheugen, de dorre vlakte vrolijk zijn, de wildernis zal jubelen en bloeien.’ ‘De steppe zal bloeien’ zingen we soms.

Daarom leeft Johannes ook in de woestijn. Hij doopt ons om samen met ons uit te kijken naar het licht. Maar in plaats van een bloeiende woestijn is hij nu in de gevangenis beland. Waar staan we nu? ‘Bent u degene die komen zou of moeten we een ander verwachten?’